Odkrycie/koncepcja |
Rok odkrycia |
Nazwisko odkrywcy/teoretyka |
Tytuł publikacji, w której opublikowano koncepcję/odkrycie |
Odkrycia myśli socjologicznej do XIX wieku |
rozróżnienie prawa naturalnego i stanowionego |
|
sofiści |
– |
pierwszy model organizmu społecznego |
|
Platon |
"Państwo" |
politikon zoon |
|
Arystoteles |
"Polityka" |
analizy porównawcze ustrojów polis |
|
Arystoteles |
"Polityka" |
państwo jako wynik władzy i prawa |
|
Marek Tulliusz Cyceron |
"O państwie" |
przeciwstawienie państwa Bożego i świeckiego |
413-426 |
święty Augustyn |
"O państwie Bożym" |
podział pracy |
1225-1273 |
święty Tomasz z Akwinu |
"Suma teologiczna" |
hierarchiczny schemat społeczeństwa |
1225-1273 |
święty Tomasz z Akwinu |
"Suma teologiczna" |
pierwsza nowożytna utopia |
1516 |
Tomasz Morus |
"Utopia" |
pierwsze dyrektywy socjotechniczne |
1532 |
Niccolò Machiavelli |
"Książę" |
suwerenność |
1566 |
Jean Bodin |
"Sześć ksiąg o Rzeczypospolitej" |
państwo narodowe |
1566 |
Jean Bodin |
"Sześć ksiąg o Rzeczypospolitej" |
prekursorskie rozważania na temat relatywizmu kulturowego |
1580 |
Michel de Montaigne |
"Próby" |
stan natury jest stanem wojny każdy z każdym |
1651 |
Thomas Hobbes |
"Lewiatan" |
umowa społeczna |
1651 |
Thomas Hobbes |
"Lewiatan" |
prekursorska koncepcja społeczeństwa obywatelskiego |
|
John Locke |
"Dwa traktaty o rządzie" |
krytyka geometrycznego, racjonalnego ujmowania człowieka |
1725 |
Giambattista Vico |
"Nauka Nowa" |
działania wynikające z popędów poprzedzają działania racjonalne |
1739-1740 |
David Hume |
"Traktat o naturze ludzkiej" |
metoda obserwacji |
1748 |
Montesquieu |
"O duchu praw" |
pierwsza typologia społeczeństw |
1748 |
Montesquieu |
"O duchu praw" |
rozdzielenie pojęć natury i kultury |
1762 |
Jan Jakub Rousseau |
"Umowa społeczna" |
krytyka społeczeństwa jako wytwórcy sztucznych potrzeb |
1762 |
Jan Jakub Rousseau |
"Umowa społeczna" |
fazy rozwoju społecznego:dzikość, barbarzyństwo, cywilizacja |
1767 |
Adam Ferguson |
"An Essay on the History of Civil Society" |
samoregulacja ładu społecznego |
1776 |
Adam Smith |
"Badania nad naturą i przyczynami bogactwa narodów" |
naród |
1784-1791 |
Johann Gottfried von Herder |
"Myśli o filozofii dziejów" |
determinizm geograficzny |
1784-1791 |
Johann Gottfried von Herder |
"Myśli o filozofii dziejów" |
konserwatywna myśl społeczna |
1790 |
Edmund Burke |
"Rozważania o rewolucji we Francji" |
Odkrycia i koncepcje socjologiczne XIX wieku |
projekt nauki społecznej na wzór nauk przyrodniczych |
1807-1808 |
Henri de Saint-Simon |
"Wprowadzenie do prac naukowych dziewiętnastego wieku" |
fizjologia społeczna |
1813 |
Henri de Saint-Simon |
"La physiologie sociale" |
społeczeństwo przemysłowe |
1823-1824 |
Henri de Saint-Simon |
"Katechizm industrialistów" |
więź społeczna |
|
Henri de Saint-Simon |
"O systemie industrialnym" |
klasy społeczne: rolnicza, przemysłowa i "myśląca" |
1821 |
Georg Wilhelm Friedrich Hegel |
"Zasady filozofii prawa" |
socjologia jako nauka pozytywna |
1830-1842 |
August Comte |
"Kurs filozofii pozytywnej" |
podział socjologii na statykę społeczną i dynamikę społeczną |
1830-1842 |
August Comte |
"Kurs filozofii pozytywnej" |
pierwszy obszerny opis społeczeństwa demokratycznego |
1835-1840 |
Alexis de Tocqueville |
"O demokracji w Ameryce" |
ujęcie praw społecznych jako praw statystycznych |
1843 |
John Stuart Mill |
"System logiki dedukcyjnej i indukcyjnej" |
alienacja pracy |
1844 |
Karol Marks |
"Rękopisy ekonomiczno-filozoficzne" |
formacje społeczne |
1844 |
Karol Marks |
"Rękopisy ekonomiczno-filozoficzne" |
postulat zmatematyzowania nauk społecznych |
1848 |
Lambert Quételet |
"Układ społeczny i jego prawa" |
ogólne zasady liberalizmu |
1859 |
John Stuart Mill |
"O wolności" |
teoria klasowej struktury społeczeństwa |
1867 |
Karol Marks |
"Kapitał" |
baza (marksizm) i nadbudowa |
1867 |
Karol Marks |
"Kapitał" |
świadomość społeczna |
1867 |
Karol Marks |
"Kapitał" |
prawa rozwoju społecznego |
1867 |
Karol Marks |
"Kapitał" |
norma społeczna |
1869 |
Lambert Quételet |
"Physique sociale" |
badania ewolucji kultury |
1871 |
Edward Tylor |
"Cywilizacja pierwotna" |
instytucja społeczna |
1876-1896 |
Herbert Spencer |
"Zasady socjologii" |
podział społeczeństw na produkcyjne – o współdziałaniu dobrowolnym i wojownicze – o współdziałaniu przymusowym |
1876-1896 |
Herbert Spencer |
"Zasady socjologii" |
ewolucja instytucji z zarodków myśli |
1877 |
Lewis Morgan |
"Społeczeństwo pierwotne" |
dyfuzja kulturowa |
1882-1891 |
Friedrich Ratzel |
"Anthropogeographia" |
grupa społeczna |
1885 |
Ludwik Gumplowicz |
"Grundriss der Soziologie" |
podział typologiczny społeczeństw na wspólnoty i stowarzyszenia |
1887 |
Ferdinand Tönnies |
"Wspólnota i stowarzyszenie" |
koncepcja jaźni społecznej |
1890 |
William James |
"The Principles of Psychology" |
solidarność mechaniczna i organiczna |
1893 |
Émile Durkheim |
"O podziale pracy społecznej" |
komunikacja |
1894 |
Charles Cooley |
"The Theory of Transportation" |
postulat badania faktów społecznych jak rzeczy |
1895 |
Émile Durkheim |
"Zasady metody socjologicznej" |
morfologia społeczna |
1895 |
Émile Durkheim |
"Zasady metody socjologicznej" |
analiza i klasyfikacja tłumów |
1895 |
Gustave Le Bon |
"Psychologia tłumu" |
wartość |
1899 |
Heinrich Rickert |
"Kulturwissensdraft und Naturwissensdraft" |
Odkrycia i koncepcje socjologiczne pierwszej połowy XX wieku |
teoria nasladownictwa |
1901 |
Gabriel Tarde |
"Opinia i tłum" |
publiczność |
1901 |
Gabriel Tarde |
"Opinia i tłum" |
rozróżnienie obyczaju i mody |
1901 |
Gabriel Tarde |
"Opinia i tłum" |
psychologia społeczna |
1904 |
William Thomas |
|
molekularna teoria zachowania się |
1908 |
William McDougall |
"An Introduction to Social Psychology" |
interakcja społeczna |
1908 |
Georg Simmel |
"Socjologia" |
socjologia formalna |
1908 |
Georg Simmel |
"Socjologia" |
grupa pierwotna |
1909 |
Charles Cooley |
"Social Organization" |
anomia |
1912 |
Émile Durkheim |
"Elementarne formy życia religijnego" |
metoda analizy dokumentów osobistych |
1912 |
Florian Znaniecki, William Thomas |
|
case study, początek szkoły chicagowskiej |
1915 |
Robert Ezra Park |
"The City" |
system społeczny |
1916 |
Vilfredo Pareto |
"Trattato di sociologia generale" |
teoria krążenia elit |
1916 |
Vilfredo Pareto |
Trattato di sociologia generale |
postawa |
1918-1920 |
William Thomas i Florian Znaniecki |
"Chłop polski w Polsce i Ameryce" |
cykle życiowe kultur |
1918-1922 |
Oswald Spengler |
"Zmierzch Zachodu" |
przeciwstawienie kultury i cywilizacji |
1918-1920 |
Oswald Spengler |
"Zmierzch Zachodu" |
typ idealny |
|
Max Weber |
""Obiektywność" poznania" |
rola społeczna |
1921 |
Robert Ezra Park |
"Introduction to the Science of Sociology" |
miasto jako laboratorium badawcze |
1921 |
Robert Ezra Park |
"Introduction to the Science of Sociology" |
założenia ekologii społecznej |
1921 |
Robert Ezra Park |
"Introduction to the Science of Sociology" |
grupa wtórna |
1921 |
Robert Ezra Park |
"Introduction to the Science of Sociology" |
działanie społeczne |
1922 |
Max Weber |
"Gospodarka i społeczeństwo" |
model biurokracji |
1922 |
Max Weber |
"Gospodarka i społeczeństwo" |
początek funkcjonalizmu w socjologii |
1922 |
Bronisław Malinowski |
"Argonauci zachodniego Pacyfiku" |
współczynnik humanistyczny |
1922 |
Florian Znaniecki |
"Wstęp do socjologii" |
pamięć zbiorowa |
1925 |
Maurice Halbwachs |
"Społeczne ramy pamięci" |
analiza społecznego uwarunkowania myślenia |
1929 |
Karl Mannheim |
"Ideologia i utopia" |
komunikacja symboliczna |
1934 |
George Herbert Mead |
"Umysł, osobowość i społeczeństwo" |
uogólniony inny |
1934 |
George Herbert Mead |
"Umysł, osobowość i społeczeństwo" |
mechanizm przyjmowania ról |
1934 |
George Herbert Mead |
"Umysł, osobowość i społeczeństwo" |
technika socjometryczna |
1934 |
Jacob Moreno |
"Who Shall Survive" |
zależności między kulturą i osobowością |
1934 |
Ruth Benedict |
"Wzory kultury" |
ujęcie cywilizacji jako społeczności |
1934-1961 |
Arnold Joseph Toynbee |
"Studium historii" |
teoria systemów |
1937-1941 |
Pitirim Sorokin |
"Social and Cultural Dynamics" |
interakcjonizm symboliczny |
1937-1941 |
Pitirim Sorokin |
"Social and Cultural Dynamics" |
instytucje pierwotne i wtórne |
1939 |
Abram Kardiner |
"The Individual and His Society" |
habitus |
1939 |
Norbert Elias |
"Über der Prozess der Zivilisation" |
prestiż jako wyróżnik warstw społecznych |
1941 |
William Warner |
"The social Life of Modern Community" |
teoria potrzeb |
1944 |
Bronisław Malinowski |
"Naukowa teoria kultury" |
teoria średniego zasięgu |
1949 |
Robert K. Merton |
"Teoria socjologiczna i struktura społeczna" |
teoria grup odniesienia |
1949 |
Robert K. Merton |
"Teoria socjologiczna i struktura społeczna" |
Odkrycia i koncepcje socjologiczne drugiej połowy XX wieku |
próba budowy ogólnej teorii socjologicznej |
1951 |
Talcott Parsons |
"The Social System" |
AGIL |
1951 |
Talcott Parsons |
"The Social System" |
typy struktur komunikacyjnych |
1951 |
Harold Leavitt |
"Some Effect of Certain Communication Patterns on Group Performance" |
strukturalizm |
1955 |
Claude Levi-Strauss |
"Smutek tropików" |
osobowość statusowa |
1955 |
Ralph Linton |
"Kulturowe podstawy osobowości" |
osobowość modalna |
1955 |
Ralph Linton |
"Kulturowe podstawy osobowości" |
konfliktowy model społeczeństwa |
1957 |
Ralph Dahrendorf |
"Soziale Klassen und Klassenkonflikt in der industriallen Gesellschaft" |
koncepcja struktury głębokiej |
1958 |
Claude Levi-Strauss |
"Antropologia strukturalna" |
ZIS |
1958 |
Ralph Dahrendorf |
"Out of Utopia" |
perspektywa dramaturgiczna |
1959 |
Erving Goffman |
"Człowiek w teatrze życia codziennego" |
rama odniesienia |
1959 |
Erving Goffman |
"Człowiek w teatrze życia codziennego" |
teoria wymiany |
1961 |
George Homans |
"Social Behavior" |
interakcje zogniskowane i niezogniskowane |
1961 |
Erving Goffman |
"Encounters: Two Studies in the Sociology of Interaction" |
ekskluzja |
1963 |
Michel Foucault |
"Narodziny kliniki" |
triada eksternalizacja-obiektywizacja-internalizacja |
1966 |
Peter Berger, Thomas Luckmann |
"Społeczne tworzenie rzeczywistości" |
uprawomocnienie społecznego świata |
1966 |
Peter Berger, Thomas Luckmann |
"Społeczne tworzenie rzeczywistości" |
eksperyment przerywania |
1967 |
Harold Garfinkel |
"Studies in Ethnomethodology" |
formacje dyskursywne |
1969 |
Michel Foucault |
"Archeologia wiedzy" |
początek analizy sieciowej |
1969 |
|
"Social Networks in Urban Situations" |
struktura sieci społecznych |
1972 |
Richard Emerson |
"Exchange Theory" |
początek badań nad społecznym zachowaniem szympansów |
1974 |
Jane Goodall |
"W cieniu człowieka" |
system światowy |
1974 |
Immanuel Wallerstein |
"The Modern World System" |
społeczeństwa owadów, początek socjobiologii |
1975 |
Edward Osborne Wilson |
"Socjobiologia" |
koncepcja memu |
1976 |
Richard Dawkins |
"Samolubny gen" |
manifest postmodernizmu |
1979 |
Jean-François Lyotard |
"Kondycja ponowoczesna" |
racjonalność komunikacyjna |
1981 |
Jürgen Habermas |
"Teoria działania komunikacyjnego" |
mutacja symboliczna |
1982 |
Niklas Luhmann |
"The Differentiation of Society" |
teoria strukturacji |
1984 |
Anthony Giddens |
"Stanowienie społeczeństwa" |
fakcja społeczna |
1985 |
Pierre Bourdieu |
"Social Space and the Genesis of Groups" |
społeczeństwo ryzyka |
1986 |
Ulrich Beck |
Społeczeństwo ryzyka. W drodze do innej nowoczesności |
teoria solidarności grupowej |
1987 |
Michael Hechter |
"Principles of Group Solidarity" |
system autopojetyczny |
1990 |
Niklas Luhmann |
"The Autopoiesis of Social System" |
koncepcja pola |
1992 |
Pierre Bourdieu |
"Reguły sztuki. Geneza i struktura pola literackiego" |
symbole jako ekwiwalenty alfabetu genetycznego |
1995 |
Gerhard Lenski, Patrick Nolan |
"Human Societes. An Introduction to Macrosociology" |
gender |
1995 |
Richard Udry |
"Sociology and Biology: What Biology Do Sociologists Need to Know" |
koncepcja zderzenia cywilizacyjnego |
1996 |
Samuel Huntington |
"Zderzenie cywilizacji" |
społeczeństwo sieciowe |
1996 |
Manuel Castells |
"The Rise of the Network Society" |